Методическая копилка

Урок русского языка в 5 классе

Обучающее сочинение-описание

 по картине В.Жолток «Колокольчики лесные»

Цели: познакомить учащихся с особенностями описания предмета, изображённого на картине; совершенствовать умение применять на практике знания о стилях и типах речи; воспитывать эстетический вкус учащихся, прививать любовь к живописи.

Эпиграф: Если видишь на картине

                 Чашку кофе на столе,

                 Или морс в большом графине,

                 Или розу в хрустале,

                 Или бронзовую вазу,

                 Или грушу, или торт,

                 Или все предметы сразу,

                 Знай, что это …(натюрморт).

Оборудование: репродукции натюрмортов, выставка рисунков учащихся      по теме; презентация по теме; раздаточный материал.

Ход урока.

1. Организационный момент
2. «Открытие» темы - эпиграф. Обращение к выставке. Слайды презентации. Понятийный словарь.

III. Подготовительный этап

1.Проверка домашнего упражнения.

2. Отгадать загадку
3. Определение предмета речи
4. Работа над упражнением 232(устно)
5. Запись в тетрадь (выписываем признаки цветка)
6. Упражнение 233(устно)
7. Учебные сообщения учащихся о стилях речи (дополнительное домашнее задание)

Физкультминутка

1. Рассматривание репродукции. Знакомство с автором (презентация).
2. Беседа.
3. Работа в тетради.
4. Составление плана.
5. Творческое списывание (раздаточный материал)

VII. Рефлексия

VIII. Домашнее задание

Закончить работу (п.3, 4 плана

План

Дата: 17.12.20

Клас: 10

Тэма:  Інфармацыяная функцыя газеты\ Die Zeitung informieren

Тып урока: камбiнуючы ўрок

Мэты ўрока: развіваць маўленне вучняў, лагічнае мысленне, камунікатыўныя магчымасці; ствараць умовы для развіцця ў вучняў навыкаў гаварэння, пісьма і чытання, успрымання мовы на слух, удасканальваць камунікатыўныя навыкі па тэме; удасканальваць уменне разумець іншамоўную размову на слых; развіваць моўную здагадку; фарміраваць пазнавальную актыўнасць ў вучняў

Задачы ўрока:

Адукацыйныя задачы: пашырыць інфармацыйнае поле навучэнцаў па тэме "Сродкі масавай інфармацыі", актывізацыя знаёмай лексікі па тэме; развіваць уменне весці гутарку і адэкватна рэагаваць на пытанні

Развіваючыя задачы: развіццё лагічнага мыслення; умення параўноўваць, супастаўляць

аб'екты і факты; развіваць навыкі аўдыравання; развіваць граматычныя навыкі; развівацьагульны кругагляд вучняў

Практычныя задачы: вучыць ўжываць знаёмую лексіку ў розных відах дзейнасці на ўроку, выказваць свае думкі ў лагічнай паслядоўнасці

Змест:

Арганизацыйны пачатак урока:

Прывітанне з вучнямі.

Пастаноўка мэт і задач да ўроку.

Лексічная размінка з даведкай вывучанай лексікі.

Пастанова іншамоўнага маўленя для лепшай працы на ўроку нямецкай мовы.

Праверка дамашняга задання.

Асноўная частка ўрока:

Ст.104 пр.2а – аб чым ці аб кім паведамляюць газеты   і часопісы?

Аб чым? … Аб кім? …(вучні адказваюць на пытальныя словы)

Ст.104 пр.2b – аб чым паведамляюць газетныя артыкулы з адпаведнымі загалоўкамі?

(вучні дапаўняюць загалоўкі апісаннем)

Ст.104 пр.2с – вучні знаёмяцца з табліцай і адказваюць на тры пытанні да табліцы

Ст. 104 пр.2d 

Заключальная частка ўрока:

Разважанне па тэме зробленнага за ўрок. Я кія поспіхі адбыліся пад час выпаўнення практыкаванняў. Падвядзенне вынікаў урокуа. Адказы на пытанні. Выстаўленне адзнак. Запіс дамашняга задання у дзёнік.

Калекцыяніраванне насякомых і ахова насякомых

Мэта ўрока: стварыць умовы для атрымання вучнямі ведаў аб калекцыяніраванні і аховы насякомых.

Задачы:

Навучальныя:

• фарміраванне ўяўлення аб этнамалагічнай калекцыі;
• азнаямленне з асаблівасцямі аховы насякомых;

Развіваючыя:

• развіцце лагічнага мыслення;
• развіваць уменні аналізаваць, параўноўваць, рабіць вывады, абагульняць, працаваць з падручнікам і іншымі крыніцамі інфармацыі.

Выхаваўчая:

• выхаванне беражлівых адносін да насякомых.

Вучэбна-метадычнае забеспячэнне: падручнiк, рабочы сшытак, рабочы ліст, дадатковая інфармацыя “Ахоўваемыя насякомыя Рэспублікі Беларусь”.

Тып урока: камбінаваны ўрок з элементамі даследчай дзейнасці.

Віды дзейнасці настаўніка: арганізуе работу для аналіза матэрыялу, кансульціруе, карэкціруе, каардынуе дзейнасць вучняў, арганізуе работу ў парах.

Віды дзенасці вучняў: працуюць з тэкстам  вучэбнага дапаможніка, дадатковай інфармацыяй, аналізуюць тэкст і атрыманы матэрыял, ацэньваюць, параўноўваюць, працуюць у парах, тлумачаць, афішыруюць вынікі.

Формы работы вучняў: індывідуальная, работа ў парах, франтальная.

Эпіграф да ўрока: “Каб добра засвойваць веды, трэба паглынаць іх з апетытам” А.Франс

Ход урока

І. Арганізацыйна-матывацыйны этап 

Мэта: стварэнне дабразычлівай атмасферы на ўроку для супрацоў-ніцтва настаўніка з вучнямі.

Кожнаму вучну прапануецца ацаніць свае адказы на кожным этапе пры дапамозе рознакаляровых фішак: - праверка дамашняга задання; - вывучэнне новай тэмы; - паўтарэнне (чырвоная фішка – высокі ўзровень, зяленая – сярэдні, сіняя – нізкі ўзровень адказаў)

ІІ. Актуалізацыя ведаў. 

Мэта: актуалізацыя апорных ведаў для пастаноўкі мэтаў і задач урока.

ΙΙΙ. Мэтаматывацыйны этап

У ходзе гутаркі актуалізіруюцца веды вучняў аб сэнсе слова калікцыяніраванне.

-Як вы разумееце сэнс слова “калекцыяніраванне”?

-Якія калекцыі збіраеце вы і вашы знаемыя?

Запісваецца тэма “Калекцыяніраванне насякомых і ахова насякомых”, з дапамогай пытанняў пастанова мэт урока. Што мы павінны сення даведацца? На што мы павінны звярнуць увагу пры вывучэнні гэтай тэмы? Якую мэту паставім перад сабой? (аб этнамалагічнай калекцыі; відах этнамалагічнай калекцыі, азнаямленне з асаблівасцямі аховы насякомых; якія насякомыя занесены ў Чырвоную кнігу Рэспублікі Беларусь).

ΙV. Праверка дамашняга задання.

Настаўнік. Праводзіць гутарку па наступных пытаннях:

Успамінаем папярэднюю тэму.

1. Што называюць пчалярствам? (развядзенне пчол з мэтай атрымання мёда)
2. Якіх пчол вы ведаеце? (Медоносная, рабочыя, трутні)
3. Чым займаецца меданосная пчала? (Апыляе кветкавыя расліны)
4. Чым займаюцца рабочыя пчолы? (Чысцяць вулей, збіраюць нектар, даглядаюць за маткай, ахоўваюць вулей)
5. Галоўная пчала? (Матка) Яе асаблівасць (буйней, адкладае яйкі)
6. Каго называюць трутнямі? (Самцы, развіваюцца з неаплодненных яек)
7. Адкуль пчолы атрымліваюць воск? (На ніжнім боку брушка спецыяльныя залозы)
8. Для чаго воск выкарыстоўваюць? (Для пабудовы сот)
9. Якое значэнне пчол пры зборы пылка (перакрыжаванае апыленне раслін)
10. Якое насякомае выкарыстоўваюць для шаўкаводства? (Тутавага шаўкапрада; прыручаныя жывёла, развучылася лётаць)
11. Чым харчуюцца? (Лісце шаўкоўніцы або тутавага дрэва)
12. Што такое грэна? (Яйкі тутавага шаўкапрада)
13. Как атрымліваюць шаўковую нітку? (выдзяляецца асобай шоўкааддзяляльнай залозай шаўкапрада, размешчанай на ніжней губе вусеня. Гатовыя коканы шаўкаводы збіраюць, апрацоўваюць гарачай парай, а потым спецыяльнымі машынамі размотваюць шаўковыя ніткі).
14. Дзе выкарыстоўваецца шаўковая нітка? (у прамысловасці – атрыманне тканін, медыцыне – ніткі для сшывання ран)

1. V. Асноўная частка.

Вывучэнне новага матэрыялу

Мэта: забяспечыць засваенне, асэнсаванне і першаснае замацаванне вучнямі новага матэрыялу; стварыць умовы для фарміравання ўяўленняў аб этнамалагічнай калекцыі; азнаямленне з асаблівасцямі аховы насякомых, выхаванне беражлівых адносін да насякомых.

Як называецца навука, якая вывучае насякомых? (Энтамалогія)

Каго называюць калекцыянерам? (Чалавек, які збірае што-небудзь)

З гэтага атрымліваецца, што калекцыя насякомых - Энтамалагічны калекцыя.

Калекцыяніраванне насякомых зарадзілася даўно. Яшчэ ў сярэдзіне XVIII стагоддзя англійскія калекцыянеры матылькоў называлі сябе аўрэліянамі (Золата, як хімічны элемент - Аурум) - ад лац. «Aureus» - «залаты» (намёк на залацістую афарбоўку кукалак некаторых матылькоў). У сярэдзіне XIX стагоддзя ў інтэр'еры багатага дома абавязкова была зашклёная шафа, дзе разам з ракавінамі марскіх малюскаў, закамянеласцямі і мінераламі выстаўляліся і засушаныя насякомыя.

Этнамалагічная калекцыя - гэта збор насякомых, адабраных па пэўных прыкметах, засушаных і наколатых спецыяльнай энтамалагічны шпількай, якія захоўваюцца ў спецыяльных каробках.

Заданне 1 – Этнамалагічная калекцыя (Праца з рабочым лістом)

1. Якое значэнне мае калекцыяніраванне насякомых?
2. Назавіце прычыны калекцыяніравання?
3. Які характар носяць прыватныя калекцыі?
4. Навуковыя калекцыі прынята падзяляць на….
5. Экспанат павінен быць …

Насякомыя з'яўляюцца найбольш папулярнай групай членістаногіх для прыватных калекцыянераў і навуковых калекцый. Гэта тлумачыцца вялікай колькасцю відаў, вялікім разнастайнасцю формаў, іх шырокім распаўсюджваннем, разнастайнасцю памераў і кветак.

Віды калекцый

Энтамалагічныя калекцыі ў першую чаргу падзяляюць на прыватныя і навуковыя. Прыватныя калекцыі, у большай меры арыентуюцца на эстэтычнасць, разнастайнасць і эфектнасць сабраных асобнікаў. Насякомыя ў такія калекцыі падбіраюцца па каляровай гаме, памерах, асабістым перавагам і матэрыяльным магчымасцям калекцыянераў. У апошні час шматлікія прыватныя калекцыі становяцца выставачнымі, прыносячы дадатковы прыбытак іх уладальнікам.

Навуковыя калекцыі прадстаўлены фондамі музеяў, універсітэтаў, навукова-даследчых інстытутаў і г. д. Такія калекцыі збіраюцца навуковымі работнікамі, якія праводзяць спецыялізаваныя фауністычныя, эвалюцыйныя і экалагічныя даследаванні матылькоў. Навуковыя калекцыі прынята падзяляць на выставачныя - прызначаныя для ўсеагульнага агляду - і фондавыя, доступ да якіх маюць толькі навуковыя супрацоўнікі.

Кожны экспанат павінен быць наколаты спецыяльнай энтамалагічнай шпількай. Пасля гэтага насякомае разпраўляюць і забяспечваюць этыкеткай для захавання навуковай каштоўнасці экспаната. Гатовыя экзэмпляры змяшчаюць у энтамалагічныя скрынкі з дном з пенапласту.

Найбуйнейшыя калекцыі

Адна з найбуйнейшых прыватных калекцый належала банкіру і фінансісты Уолтар Ротшыльду, які сабраў за сваё жыццё самую буйную на той момант прыватную калекцыю ў свеце - каля 2 мільёнаў 250 тысяч асобнікаў матылькоў. Ротшыльд завяшчаў лонданскаму Брытанскаму музею (цяпер частка «Музея прыродазнаўства») усю сваю асноўную калекцыю, уключаючы збор матылькоў, дзякуючы чаму збор лускакрылых музея стала адным з найбуйнейшых у свеце.

VΙ. Фізкультмінутка. 

Физминутка «Бабочки»:

Бабочки  летят,

Крыльями машут, (махи руками)

На цветочек сели, (присели на корточки)

Головой повертели, (крутят головой влево и вправо)

По  лепесточкам ползают, (переминаются с ноги на ногу)

Сладкий нектар достали, (наклон вниз к полу)

Дальше полетели, (руки через стороны вверх, вдох)

И на место сели (садятся на место).

Ахова насякомых.

Нягледзячы на разнастайнасць і мноства насякомых, некаторыя з відаў знікаюць. Прычынай гэтага з'яўляецца ў першую чаргу парушэнне экалагічнага стану і забруджванне навакольнага асяроддзя ў працэсе гаспадарчай дзейнасці чалавека. Высечка лясоў, асушэнне пойменных лугоў, выкасілі травы, выпальванне расліннасці вясной, неразумнае і няправільнае выкарыстанне ядахімікатаў у барацьбе з шкоднікамі - гэта далёка не поўны спіс тых дзеянняў, якія згубна ўплываюць на колькасць многіх відаў жывёл.

У нашай краіне некаторыя віды насякомых знаходзяцца на мяжы знікнення і ахоўваюцца дзяржавай.

Заданне 2 – Ахова насякомых. (Праца з рабочым лістом, вучэбным дапаможнікам, дадатковай інфармацыяй. Характарыстыка насякомага на выбар)

1. Чаму знікаюць некаторыя насякомыя?
2. Якія насякомыя павінны ахоўвацца?
3. Мохавы чмель. Характарыстыка.

Жук-алень. Характарыстыка.

Бражнік празерпіна. Характарыстыка.

Чмель Шрэнка. Характарыстыка.

Дзедка рагаты. Характарыстыка.

4. Падумайце, што робіца і што неабходна зрабіць каб захаваць гэтыя і іншыя віды насякомых?

Паведамленне вынікаў працы

VΙΙ. Замацаванне ведаў

Заданне 1.  Скласці калекцыю з прапанаванага пераліку насякомых. Суаднесці назвы насякомых з малюнкамі.  Вызначыць да якога атрада адносяцца прапанаваныя насякомыя (работа ў парах).

Заданне 2.  Адказаць на пытанні. 

1. Што такое энтамалогія?
2. Якое значэнне мае калекцыяніраванне насякомых?
3. Якія віды калекцый вам вядомы?
4. Чаму знікаюць некаторыя насякомыя?
5. Якія меры неабходка прымаць для аднаўлення колькасці знікаючых відаў?

Заданне 3.  Ці праўдзівы наступныя сцвярджэнні: (у выпадку правільнага  адказа павінны стаць, няправільнага – сядзяць на месцы)

1. Да класа насякомыя адносяцца жывёлы, у якіх 3 аддзела цела, 1 пара вусікаў на галаве і ў многіх ў дарослым стане маюцца крылы.
2. Насякомые, якія не выкарыстоўваюцца ў гаспадарчай дзейнасці чалавека не трэба ахоўваць.
3. Тутавага шаўкапрада выкарыстоўваюць для атрымання шоўку.
4. Усе насякомыя ў сваім развіцці праходзяць стадыю яйка, лічынкі, кукалкі і дарослага насякомага.
5. Насякомые засвоілі ўсе асяроддзі пражывання.

- Якія?

6. Мы пазнаёміліся з мноствам атрадаў.

- Пералічыце іх?

Заданне 4.  Паўтарэнне тэмы “Клас Насякомыя”

Адкажыцце, калі ласка, гэта тэма для вас зусім новая? (нет).

Прапаную вам скласці інтылект-карту “Клас Насякомыя”

VΙΙΙ. Дамашняе заданне.

• 29, адказаць на пытанні пасля параграфа.

ΙХ. Падвядзенне вынікаў урока.

Выстаўленне адзнак, улічваецца актыўнасць, аб’ём і узровень выканання заданняў,  каментарыі. 

Х. Рэфлексія. 

Мэта: садзейнічаць развіццю ў вучняў здольнасць да абагульнення, фармуліроўкі вынікаў урока.

Сацыяльныя нормы і паводзіны асобы

1. Паняцце і прыкметы сацыяльных нормаў.
2. Нормы маралі.
3. "Залатое правіла" маральнасці

Фарміраванне і ўдасканаленне кампетэнцый навучэнцаў:

ведаць вызначэння асноўных паняццяў: мараль, права;

умець характарызаваць нормы маралі як рэгулятары паводзін асобы; тлумачыць і (або) канкрэтызаваць прыкладамі "залатое правіла" маральнасці

Тып урока: вывучэнне новых ведаў.

Праверка хатняга задання.

1. Слоўнік тэрмінаў: - асоба. зносіны, дзейнасць, індывід, калектывізм, канфармізм, светапогляд.
2. "Чыстая дошка" са слоўнікавымі тэрмінамі.
3. Тэставае заданне. Раздатачны матэрыял.
4. Сукупнасць паглядаў, ацэначных меркаванняў і ўяўленняў пра свет, грамадства, чалавека і яго прызначэнне.

а) светапогляд; б) псіхіка; в) індывідуальнасць; г) сацыялізацыя

2. Эмацыйна-псіхалагічны складнік светапогляду, які мае на ўвазе стварэнне аднастайнай карціны рэальнасці.Уключае эмоцыі, пачуцці і ўяўленні.

а) светаадчуванне і светаўспыненне; б) светаразуменне

1) правільна а; 3) правільныя абадва меркаванні;

2) правільна б; 4) абадва меркаванні неправільныя

3. Пазнавальная-інтэлектуальны складнік, які мае на базе асэнсаванне і тлумачэнне рэчы. Уключае веды, перакананні, каштоўнасці.

а) светаадчуванне і светаўспыненне; б) светаразуменне

1) правільна а; 3) правільныя абадва меркаванні;

2) правільна б; 4) абадва меркаванні неправільныя

4. Эмацыйны стан, устойлівая псіхалагічная ўстаноўка, упэўнасьць чалавека ў справядлівасьці сваіх поглядаў.

а) перакананне; б) псіхіка; в) індывідуальнасць; г) сацыялізацыя

5. Здаровасць або гатовасць увасобіць у жыццё засвоеныя веды, каштоўнасці і ідэалы.

а) аптымізм; б) песімізм; у) індывідуальнасць; г) валявы кампанент

Ход урока.

1. Вывучэнне новага матэрыялу.

Ствараючы род чалавечы, багі паклапаціліся аб ім з шчодрасцю сапраўды боскай: далі розум, гаворку, агонь, здольнасці да майстэрства і мастацтва. Кожны быў надзелены якім-небудзь талентам. З'явіліся будаўнікі, кавалі, лекары і г. д. чалавек стаў здабываць ежу, рабіць прыгожыя рэчы, будаваць жыллё. Але навучыць людзей жыць у грамадстве багі не здолелі. І калі людзі збіраліся разам для якога-небудзь вялікай справы-будаваць дарогу, канал, паміж імі ўспыхвалі жорсткія спрэчкі, а нярэдка справа канчалася ўсеагульным развалам. Занадта эгаістычныя, занадта нецярпімы і жорсткія былі людзі, усё вырашалі толькі грубай сілай...

І над родам чалавечым навісла пагроза самавынішчэння.

Тады бацька багоў Зеўс, адчуваючы сваю асаблівую адказнасць, загадаў ўвесці ў жыццё людзей сорам і праўду.

Захопленыя былі багі мудрасцю бацькі. Толькі адно пытанне яны задалі яму: як размеркаваць сорам і праўду сярод людзей? Бо таленты багі даруюць выбарча: аднаму пашлюць здольнасці будаўніка, іншаму-музыканта, трэцяму - лекара і г. д. а як паступіць з сорамам і праўдай?

Зеўс адказаў, што сорам і праўду павінны мець усе людзі. Інакш не будзе на зямлі ні гарадоў, ні дзяржаў, ні саміх людзей...

— Аб чым гэты міф?

Сёння на ўроку гаворка пойдзе аб сацыяльных каштоўнасцях і нормах-рэгулятарах чалавечага паводзінаў.

Праблемнае заданне:

- Ці дакладна, што дзейнасць кожнага чалавека кантралюецца грамадствам? Добра гэта ці дрэнна? Існуюць правілы паводзін для ўсіх?

Настаўнік: на мінулых занятках мы з вамі пачалі размову аб сацыяльнай сферы жыцця грамадства. Мы гаварылі аб структуры грамадства, аб групах і пластах, закраналі праблему месца чалавека ў грамадстве. Сёння мы працягваем размову аб сацыяльнай сферы жыцця грамадства.

Мэта: на гэтым уроку мы паспрабуем вызначыць, што такое сацыяльныя нормы, іх прыкметы і віды, і сацыяльны кантроль.

Падбярыце сінонімы да слова нормы.

Настаўнік: як вы думаеце, чаму чалавек, які быў значна бездапаможней многіх жывёл, здолеў выжыць?

Вучні павінны адказаць, што галоўным перавагай людзей з'яўлялася сумесная дзейнасць.

Настаўнік: павінен паказаць, што ў грамадстве чалавека характарызуюць дзейнасць, якая ажыццяўляецца ў выглядзе дзеянняў і паводзін, якія ажыццяўляюцца праз учынкі.

Настаўнік: каб выжыць людзям даводзілася вучыцца адказваць на важныя пытанні:

Што варта рабіць? Што можна рабіць? Чаго нельга рабіць? Як трэба сябе паводзіць? Як сябе весці не варта? Што ў дзейнасці людзей прымальна? Што непажадана? У ходзе зносін паступова выпрацоўваліся правілы, якія атрымалі назву норма. ? ? ?

Давайце падумаем, якую ролю нормы адыгралі ў грамадстве, якую ролю яны адыгрываюць сёння?

Вучні: павінны сказаць, што нормы дазваляюць грамадству існаваць і развівацца, што нормы дазволілі людзям наладжваць узаемаадносіны адзін з адным.

Настаўнік: запісваем вызначэнне –Сацыяльная норма - (норма ад лац. правіла, узор) – усталяванае ў грамадстве правіла паводзін, якое рэгулюе адносіны паміж людзьмі, грамадскае жыццё.

(Вучні павінны прывесці прыклады з жыцця грамадства.)

Могуць быць прыведзены наступныя прыклады: законы, якія існуюць у грамадстве, правілы дарожнага руху, мараль, традыцыі звычаі. Пры гэтым настаўнік павінен запатрабаваць, каб былі названыя канкрэтныя прыклады (пераход вуліцы на зялёнае святло святлафора і т. п.)

Настаўнік існуе мноства самых разнастайных нормаў і просіць вучняў падумаць над прычынай гэтай разнастайнасці.

Існуюць наступныя разнавіднасці нормаў.

1. Звычаі і традыцыі
2. Прававыя нормы.
3. Маральныя нормы.
4. Палітычныя нормы
5. Рэлігійныя нормы
6. Этычныя нормы.

Рэгуляванне паводзін людзей сацыяльнымі нормамі ажыццяўляецца трыма спосабамі:

* дазвол-указанне на варыянты паводзін, якія пажаданыя, але не абавязковыя;

* Прадпісанне-указанне на патрабаванае дзеянне;

* забарона-указанне на дзеянні, якія не варта здзяйсняць.

Уважліва вывучыце дадзеныя табліцы "сацыяльныя нормы" і пакажыце, якія з прадстаўленых нормаў з'яўляюцца забаронай? Якія-прадпісаннем? Якія-дазваленнем? Працуем з паняццем сацыяльныя нормы, іх прыметамі і разбіраемся, адкуль яны ўзяліся.

Каб адказаць на гэтыя пытанні настаўнік прапануе выканаць заданні па характарыстыцы звычаяў і традыцый як сацыяльных норм. Выкананне задання на с.112.

Варыянты выканання задання:

1. Размеркаваць святы па групах (кожнай групе сваё свята) і на дошцы запоўніць табліцу: Пара года - назва свята- звычаі, традыцыі, абрады.

Плануемы вынік: вучні зразумеюць, што ўзнікненне і змяненне сацыяльных нормаў мае доўгую гісторыю звычаі і традыцыі перадаюць культурную спадчыну, нормы змяняюцца разам з грамадствам.

2. Працуем з паняццем мараль. Разуменне дабра і зла.

Актуалізацыя. Усе сацыяльныя нормы звязаныя паміж сабой. У далёкай старажытнасці жыццё людзей рэгулявалася маральнымі нормамі. З развіццём чалавечага грамадства, са з'яўленнем дзяржавы частка маральных нормаў ператварылася ў права.

- Параўнайце мараль і права. Пакажыце агульныя і адметныя прыкметы.

Мараль-форма грамадскай свядомасці, якая складаецца з сістэмы каштоўнасцяў і патрабаванняў, якія рэгулююць паводзіны людзей.

Права – сукупнасць агульнаабавязковых, фармальна вызначаных правіл паводзін, устаноўленых дзяржавай і забяспечваюцца іх прымусовай сілай.-? Робім выснову: якое прызначэнне сацыяльных норм у грамадстве?

Працуем з паняццем мараль. Разуменне дабра і зла.

На 2 этапе ўрока вучні працуюць у парах.

Заданне: 1. Накрэсліць табліцу "сацыяльныя нормы".

2. Прачытаць верш В. С. Высоцкага «Я не люблю»
3. Назваць тыя нормы, якія згадваюцца ў тэксце. Прывесці прыклады.
4. Запоўніць 1 слупок табліцы.

Табліца «Сацыяльныя нормы»

Назва відаў нормаў запісваюцца ў першую графу табліцы (маральныя і прававыя нормы).У выніку гутаркі высвятляецца, якія нормы навучэнцы знайшлі ў тэксце.

Прыклады маральных нормаў

Калі чужы мае чытае лісты

Зазіраючы мне праз плячо

Ці калі перапынілі размову

Я ненавіджу плёткі ў выглядзе версій

Прыкра мне, што слова гонар забыта

І што ў гонару паклёпы за вочы.

Я не люблю гвалту і бяссілля

Я не люблю сябе, калі я Труш,

Прыкра мне, калі нявінных б'юць.

Я не люблю, калі мне лезуць у душу,

Тым больш-калі ў яе плююць.

Прыклад прававой нормы

Я не люблю, калі страляюць у спіну,

Я таксама супраць стрэлу ва ўпор.

Сацыяльны кантроль-спосаб самарэгуляцыі сістэмы, які забяспечвае спарадкаванае ўзаемадзеянне складнікаў яе элементаў з дапамогай нарматыўнага рэгулявання.

Сацыяльны кантроль – адмысловы механізм сацыяльнай рэгуляцыі паводзін і падтрымання грамадскага парадку.

Міні-лекцыя настаўніка, які тлумачыць гістарычную абумоўленасць сацыяльных норм, месца сярод іх норм маралі і падводзіць вучняў да разумення, што гістарычна на аснове ідэалаў і каштоўнасцей склаліся нормы, якія з’яўляюцца правіламі жыцця для абсалютнай большасці людзей. Існаванне такіх нормаў дазваляе кожнаму чалавеку ацэньваць уласныя дзеянні і ўчынкі іншых людзей. Калі маральныя нормы не выконваюцца, учынкі ацэньваюцца як непрыстойныя, ганебныя.

Выкананне ў парах заданняў на с.114-115.

Абмеркаванне вынікаў з класам.

Плануемы вынік: замацаванне разумення вучняў, што сумленне - гэта ўнутраны рэгулятар паводзін чалавека з пазіцыі выканання маральных нормаў. Грамадская думка з'яўляецца знешнім рэгулятарам паводзінаў чалавека ў адпаведнасці з маральнымі нормамі.

3. Працуем з залатым правілам маралі.

Настаўнік запытваецца ў вучняў, ці чулі яны пра залатое правіла маралі? Як яно гучыць? І чаму яго называюць залатым? Настаўнік прапануе разабрацца, чаму гэта правіла было сфармулявана ў глыбокай старажытнасці ў розных культурах і рэлігіях незалежна адно ад другога.

 Выкананне задання на с.116.

Плануемы вынік: вучні будуць ведаць фармулёўку залатога правіла маралі і тое, што яно здаўна існуе ў розных культурах і рэлігіях (універсальнае).

Парады настаўніку: неабходна памятаць, што мараль як аснова духоўнага жыцця грамадства будзе вывучацца яшчэ ў 10 класе. Таму лепш не забягаць наперад і не гаварыць пра этыку як навуку аб маралі і абмяркоўваць катэгарычны імператыў І.Канта як філасофскую фармулёўку залатога правіла маралі. У 9 класе лепш засяродзіцца на разуменні вучнямі сацыяльных норм як рэгулятараў паводзін асобы.

Замацаванне

Сацыяльныя нормы і паводзіны асобы

1. Правілы і ўзоры пэўных дзеянняў у розных жыццёвых сітуацыях.

а) звычай; б) сацыяльныя нормы; в) традыцыя; г) мараль;д) права; е) этыкет

2. Спосаб паводзінаў, які перадаецца ад пакалення да пакалення і з’яўляецца звыклым для людзей.

а) звычай; б) сацыяльныя нормы; в) традыцыя; г) мараль;д) права; е) этыкет

3. Форма захавання і перадачы з пакалення ў пакаленне мэтазгодных правілаў паводзінаў і іншых элементаў культурнай спадчыны.

а) звычай; б) сацыяльныя нормы; в) традыцыя; г) мараль;д) права; е) этыкет

4. Прынятыя ў грамадстве ўяўленні пра добрае і дрэннае, правільнае і няправільнае, дабро і зло, а таксама сукупнасць правілаў паводзінаў, якія вынікаюць з гэтых уяўленняў.

а) звычай; б) сацыяльныя нормы; в) традыцыя; г) мараль; д) права; е) этыкет

5. Правілы паводзін, зносін, звароту.

а) звычай; б) сацыяльныя нормы; в) традыцыя; г) мараль; д) права; е) этыкет

6. Нормы, узаконеныя дзяржавай.

а) звычай; б) сацыяльныя нормы; в) традыцыя; г) мараль; д) права; е) этыкет

7. Гэта павага, прызнанне і ацэнка ўчынкаў чалавека і яго заслуг іншымі людзьмі. а) гонар; б) годнасць
8. Гэта ўнутраная ўпэўненасць асобы ва ўласнай каштоўнасці, пачуццё самапавагі.

а) гонар; б) годнасць

9. Выберыце правільныя сцвярджэнні.

а) Сацыяльныя нормы склаліся гістарычна і з’яўляюцца рэгулятарамі паводзін.

б) Сумленне не з’яўляецца формай самакантролю і самаацэнкі ўласных паводзін з пазіцыі выканання маральных номаў.

в) Найважнейшымі сацыяльнымі нормамі з’яўляюцца нормы маралі і права.

г) Асноўным унутраным рэгулятарам паводзін чалавека з’яўляецца яго сумленне.

Сацыяльныя санкцыі-сродкі зацвярджэння сацыяльных нормаў.

Прачытайце тэкст і выканайце заданні

Сацыяльныя нормы могуць прадстаўляць сабой стандарты паводзін. Сацыяльныя пакарання або заахвочвання, якія спрыяюць захаванню нормаў, называюцца санкцыямі... Санкцыі набываюць законнасць на аснове нормаў. Звычкі ўзнікаюць на аснове навыкаў і замацоўваюцца ў выніку шматразовага паўтарэння. Звычкі — гэта ўсталявалася схема (стэрэатып) паводзін у вызначаных сітуацыях. Большасць звычак не сустракаюць з боку навакольных ні адабрэння, ні асуджэння. Але ёсць так званыя шкодныя звычкі (гучна размаўляць, чытаць за абедам, грызці пазногці), якія сведчаць аб дрэнных манерах.

Манеры - знешнія формы паводзін чалавека, якія атрымліваюць станоўчую ці адмоўную ацэнку навакольных... У адрозненне ад манер, звычаі ўласцівыя шырокім масам людзей. Звычай - традыцыйна ўсталяваны парадак паводзін. Ён таксама заснаваны на звычцы, але ставіцца не да індывідуальным, а да калектыўным звычкам. Звычай-успрынятая з мінулага форма сацыяльнай рэгуляцыі дзейнасці і адносін людзей, якая прайграваецца ў пэўным грамадстве або сацыяльнай групе і з'яўляецца звыклай для яго членаў. Звычай складаецца ў няўхільным прытрымліванні успрынятым з мінулага прадпісанням. У ролі звычаю могуць выступаць розныя абрады, святы, вытворчыя навыкі і г.д. звычаі - няпісаныя правілы паводзін.

Калі звычкі і звычаі пераходзяць ад аднаго пакалення да іншага, яны ператвараюцца ў традыцыі. Традыцыі - элементы сацыяльнага і культурнага спадчыны, якія перадаюцца з пакалення ў пакаленне і захоўваюцца ў пэўным супольнасці, сацыяльнай групе на працягу доўгага часу. Традыцыі функцыянуюць ва ўсіх сацыяльных сістэмах і з'яўляюцца неабходным умовай іх жыццядзейнасці. Грэблівае стаўленне да традыцыі прыводзіць да парушэння пераемнасці ў развіцці грамадства і культуры, да страты каштоўных дасягненняў чалавецтва. Сляпое жа пакланенне перад традыцыяй спараджае кансерватызм і застой у грамадскім жыцці. Традыцыя - усё тое, што успадкаваны ад папярэднікаў... Традыцыйнымі могуць стаць сустрэчы былых аднакласнікаў, аднапалчан, пад'ём нацыянальнага або карабельнага сцяга. Адны традыцыі выконваюцца ў штодзённым, а іншыя-у святочнай, прыпаднятай абстаноўцы. Яны ставяцца да культурнай спадчыны, акружаны пашанай і павагай, служаць аб'ядноўвае пачаткам.

1. Што аўтары называюць традыцыяй? Чаму традыцыі неабходныя для развіцця грамадства? Якія прыклады традыцый прыведзены аўтарамі?
2. Што аўтары называюць звычкамі? Якія два тыпу сацыяльных нормаў, заснаваныя на звычках, названыя ў тэксце? Якое адрозненне гэтых тыпаў нормаў названа аўтарамі?
3. Аўтары разглядаюць сувязь сацыяльных нормаў і санкцый. Выкарыстоўваючы тэкст і грамадазнаўчыя веды, пакажыце любыя два віды санкцый. На прыкладзе ўзаемадзеяння ў школьным калектыве праілюструйце прымяненне гэтых двух відаў санкцый.
4. Выкарыстоўваючы тэкст, грамадазнаўчыя веды і асабісты сацыяльны вопыт, прывядзіце тры тлумачэнні неабходнасці захавання сацыяльных нормаў усімі членамі грамадства.

Настаўнік кажа, што сацыяльны кантроль-адзін з элементаў механізму рэгуляцыі адносін чалавека і грамадства. Якія яшчэ элементы сацыяльнага кантролю можна назваць?

3 частка ўрока. Рэфлексія.

Настаўнік задае пытанні:

1.Які элемент сацыяльнага кантролю, з вашага пункту гледжання, найбольш важны?

2.Што мы ўбачылі агульнага ў сацыяльных нормах? Што рознае?

3.Даказаць, што сацыяльныя нормы з'яўляюцца захавальнікамі каштоўнасцяў.

Я не люблю

Я не люблю фатального исхода,

От жизни никогда не устаю.

Я не люблю любое время года,

Когда веселых песен не пою.

                             Я не люблю холодного цинизма,

                             В восторженность не верю, и еще

                             Когда чужой мои читает письма,

                             Заглядывая мне через плечо.

Я не люблю, когда – наполовину,

Или когда прервали  разговор.

Я не люблю, когда стреляют в спину,

Я также против выстрела в упор.

                             Я ненавижу сплетни в виде версий,

                             Червей сомненья, почестей иглу,

                             Или  - когда все время против шерсти,

                             Или – когда железом по стеклу.

Я не люблю уверенности сытой,-

Уж лучше пусть откажут тормоза.

Досадно мне, что слово честь забыто

И что в чести наветы за глаза.

                             Когда я вижу сломанные крылья –

                             Нет жалости во мне и неспроста:

                             Я не люблю насилья и бессилья,-

                             Вот только жаль распятого Христа.

Я не люблю себя, когда я трушу,

Досадно мне, когда невинных бьют.

Я не люблю, когда мне лезут в душу,

Тем более – когда в нее плюют.

                             Я не люблю манежи и арены:

                             На них мильен меняют по рублю.

                             Пусть впереди большие перемены –

                             Я это никогда не полюблю!

                                                           В.Высоцкий  1969г

• 12, вопросы и задания

1. Праца з інфаграфікай па пытанні: "Што такое сацыяльныя нормы?»
2. Выкананне заданняў на с. 111-112 па характарыстыцы звычаяў і традыцый як сацыяльных нормаў.
3. Міні-дыскусія па пытанні " якія маральныя нормы прынцыпова важна выконваць сучаснаму чалавеку?"Выкананне заданняў на с. 114-115.
4. Параўнанне станоўчай і адмоўнай фармулёўкі «залатога правілы маральнасці " (аформіць у выглядзе табліцы), выкананне задання 3 на с. 116, с. 117. Падвядзенне вынікаў прыёмам "працягнеце прапанову": "калі мы хочам, каб нас любілі і былі да нас міласэрныя, мы самі павінны быць…»

Рабочы ліст

1. Сукупнасць паглядаў, ацэначных меркаванняў і ўяўленняў пра свет, грамадства, чалавека і яго прызначэнне. а) светапогляд; б) псіхіка; в) індывідуальнасць; г) сацыялізацыя
2. Эмацыйна-псіхалагічны складнік светапогляду, які мае на ўвазе стварэнне аднастайнай карціны рэальнасці.Уключае эмоцыі, пачуцці і ўяўленні. а) светаадчуванне і светаўспыненне; б) светаразуменне1) правільна а; 3) правільныя абадва меркаванні; 2) правільна б; 4) абадва меркаванні неправільныя
3. Пазнавальная-інтэлектуальны складнік, які мае на базе асэнсаванне і тлумачэнне рэчы. Уключае веды, перакананні, каштоўнасці. а) светаадчуванне і светаўспыненне; б) светаразуменне1) правільна а; 3) правільныя абадва меркаванні;2) правільна б; 4) абадва меркаванні неправільныя
4. Эмацыйны стан, устойлівая псіхалагічная ўстаноўка, упэўнасьць чалавека ў справядлівасьці сваіх поглядаў.а) перакананне; б) псіхіка; в) індывідуальнасць; г) сацыялізацыя
5. Здаровасць або гатовасць увасобіць у жыццё засвоеныя веды, каштоўнасці і ідэалы.

а) аптымізм; б) песімізм; у) індывідуальнасць; г) валявы кампанент

Я не люблюЗаданне: 3. Прачытаць верш В. С. Высоцкага «Я не люблю»

Назваць тыя нормы, якія згадваюцца ў тэксце. Прывесці прыклады.

Я не люблю фатального исхода,

От жизни никогда не устаю.

Я не люблю любое время года,

Когда веселых песен не пою.

                  Я не люблю холодного цинизма,

                  В восторженность не верю, и еще

                  Когда чужой мои читает письма,

                  Заглядывая мне через плечо.

Я не люблю, когда – наполовину,

Или когда прервали  разговор.

Я не люблю, когда стреляют в спину,

Я также против выстрела в упор.

                  Я ненавижу сплетни в виде версий,

                  Червей сомненья, почестей иглу,

                  Или  - когда все время против шерсти,

                  Или – когда железом по стеклу.

Я не люблю уверенности сытой,-

Уж лучше пусть откажут тормоза.

Досадно мне, что слово честь забыто

И что в чести наветы за глаза.

                  Когда я вижу сломанные крылья –

                  Нет жалости во мне и неспроста:

                  Я не люблю насилья и бессилья,-

                  Вот только жаль распятого Христа.

Я не люблю себя, когда я трушу,

Досадно мне, когда невинных бьют.

Я не люблю, когда мне лезут в душу,

Тем более – когда в нее плюют.

                  Я не люблю манежи и арены:

                  На них мильен меняют по рублю.

                  Пусть впереди большие перемены –

                  Я это никогда не полюблю!

                                                           В.Высоцкий  1969г

1. Правілы і ўзоры пэўных дзеянняў у розных жыццёвых сітуацыях.

а) звычай; б) сацыяльныя нормы; в) традыцыя; г) мараль;д) права; е) этыкет

2. Спосаб паводзінаў, які перадаецца ад пакалення да пакалення і з’яўляецца звыклым для людзей.

а) звычай; б) сацыяльныя нормы; в) традыцыя; г) мараль;д) права; е) этыкет

3. Форма захавання і перадачы з пакалення ў пакаленне мэтазгодных правілаў паводзінаў і іншых элементаў культурнай спадчыны.

а) звычай; б) сацыяльныя нормы; в) традыцыя; г) мараль;д) права; е) этыкет

4. Прынятыя ў грамадстве ўяўленні пра добрае і дрэннае, правільнае і няправільнае, дабро і зло, а таксама сукупнасць правілаў паводзінаў, якія вынікаюць з гэтых уяўленняў.

а) звычай; б) сацыяльныя нормы; в) традыцыя; г) мараль; д) права; е) этыкет

5. Правілы паводзін, зносін, звароту.

а) звычай; б) сацыяльныя нормы; в) традыцыя; г) мараль; д) права; е) этыкет

6. Нормы, узаконеныя дзяржавай.

а) звычай; б) сацыяльныя нормы; в) традыцыя; г) мараль; д) права; е) этыкет

7. Гэта павага, прызнанне і ацэнка ўчынкаў чалавека і яго заслуг іншымі людзьмі. а) гонар; б) годнасць
8. Гэта ўнутраная ўпэўненасць асобы ва ўласнай каштоўнасці, пачуццё самапавагі.

а) гонар; б) годнасць

9. Выберыце правільныя сцвярджэнні.

а) Сацыяльныя нормы склаліся гістарычна і з’яўляюцца рэгулятарамі паводзін.

б) Сумленне не з’яўляецца формай самакантролю і самаацэнкі ўласных паводзін з пазіцыі выканання маральных номаў.

в) Найважнейшымі сацыяльнымі нормамі з’яўляюцца нормы маралі і права.

Клас: 4

Настаўнік:  Суднік Ксенія Юр’еўна

Тэма: «In the morning »

Мэты: развіццё навыкаў вуснай мовы, уменне ўважліва слухаць і выконваць ўказанні настаўніка, пашырэнне слоўнікавага запаса вучняў, стварэнне ўмоў для развіцця наглядна-вобразнай памяці

Абсталяванне: Student’s Book (2019)

                       Ход урока:

We greet each other so often that we have stopped giving meaning to the word “ morning”, and it is the morning that is the most important part of our day. And why? (preparing for a new day) That's right, and how we prepare for it will determine the success of the day. Today we will talk about our morning.

How do you start your morning? (We get up, make the bed, wash hands and face and have breakfast). 

Now, please, look at the blackboard. In the last lesson, we talked a little about these words, let's remember.

  Get up –просыпаться

make(my)bed-заправлять кровать

 do(my)exercises- делать зарядку

 wash(my)hands and face-умываться

 brush(my)hair-причёсывать волосы

 brush(my)teeth- чистить зубы

 have breakfast-завтракать

 get dressed-одеваться

 go to school- идти в школу

Now each of you will tell me about your morning using our new words. Try it?(Yes).

You have question cards on your desks. You need to answer them. I ask a question. You are

responsible. Is everything clear?

Now, let’s have a rest.

Shut your eyes. Open your eyes.

Look left, look right

Look up, look down

Look around.

Shut your eyes. Open your eyes.

Ex.2, p.66 Letter secrets.

Now, ex.1b, p.66 Read the transcription.

Match and write the number.

 To complete the next task, we need to repeat the time. Let's count to 10 with you.

 Work in pairs. Each of you should ask your neighbor what time he get up, washes, and so on. 

For example: What time do you get up? (I get up at 7:00).

What did we talk in the lesson today? (about morning and how to start the morning correctly).

 Your homework: Ex.5, p.68 Make a film about your morning.

Your marks for today…

 Have you got any questions?

The lesson is over. Good bye.

When do you get up?

Do you get up at 7 o clock?

Do you brush your teeth?

Do you get dressed?

Do you exercise in the morning?

Do you have breakfast?

Do you go to school then?

Please, describe your morning.

I get up at 7 o`clock in the morning. Then I go to the bathroom, wash my face and clean my teeth.  Then I get dressed. At 7.30 I have my breakfast. Then I take my bag and go to school.

When do you get up?

Do you get up at 7 o clock?

Do you brush your teeth?

Do you get dressed?

Do you exercise in the morning?

Do you have breakfast?

Do you go to school then?

Please, describe your morning.

I get up at 7 o`clock in the morning. Then I go to the bathroom, wash my face and clean my teeth.  Then I get dressed. At 7.30 I have my breakfast. Then I take my bag and go to school.

When do you get up?

Do you get up at 7 o clock?

Do you brush your teeth?

Do you get dressed?

Do you exercise in the morning?

Do you have breakfast?

Do you go to school then?

Please, describe your morning.

I get up at 7 o`clock in the morning. Then I go to the bathroom, wash my face and clean my teeth.  Then I get dressed. At 7.30 I have my breakfast. Then I take my bag and go to school.

• Адначасовасць,
• паслядоўнасць,
• паясненне,
• удакладненнне,
• указвае на прычыну, на час і ўмову
• хуткая змена падзей,
• нечаканы вынік,
• супрацьпастаўленне.

1. Не заграбайце жар чужой рукою: застацца можа іскра для пажару.
2. Андрэй зірнуў на неба: чорная хмара вісела амаль над ім.
3. Сёння цэлы дзен свяціла сонца, прыпякаў мароз.
4. Канчаецца паляна, пачынаецца бярэзнік, куп’ё.
5. Шумеў лес, шумела возера.
6. Дождж ідзе прамяністы і дробны, пахнуць мятай мокрыя лугі.
7. Надзя хуценька апаласнула халоднай вадой твар — сон як рукой зняло.

1. V. Замацаванне атрыманых ведаў
2. Індывідуальная работа

(Кожны вучань выцягвае лісточак з запісаным сказам, вызначае бяззлучнікавыя складаныя сказы, сэнсава-граматычныя адносіны паміж часткамі)

1. Расце на гэтым агародзе бульба, цвіце мак, уздымаюць галоўкі сланечнікі 2. Узняўся вецер – зашумеў лес 3. Любіце працу: у ёй найлепшы смак жыцця. 4. Чарнела неба ад хмар, шумеў голым веццем узлесак. 5. У народзе так гавораць: лянок не знае лянот. 6. Дрыжаць у шэрані бярозы, бялеюць снежныя палі.

1. VI. Хвіліна адпачынку.

Іграе спакойная ціхая музыка 

Настаўнік: Расслабцеся. Лета. Цеплыня. Яркае сонца слепіць вочы. Іду басанож. Вакол кветкі. Мноства пахаў. Сіні васілёк. Жаўтагруды рамонак. Фіялетавы званочак. Я ступаю ў гэта мора прыгажосці.  Мне хораша і прыемна. Я хачу жыць у згодзе з прыродай, з людзьмі...

Я хачу жыць у згодзе з сабою...

- Расплюшчыце вочы, працягваем працу.

Пунктуацыйны трэнінг.

Заданне: Вызначце структуру сказаў, іх тып.  Запішыце, пастаўце знакі прыпынку. Растлумачце.

!!! На дошцы сказы (калектыўная работа)

1. Выпішыце з тэксту бяззлучнікавыя складаныя сказы.

Даўно ўжо ляжаў снег, пяклі маразы. А зіма ніяк не супакойвалася: круціла, мяла, вар'яцела. Звычайна пад раніцу завея быццам улягалася, слабела. Цішэў вецер, праз мутную павалоку хмар дзе-нідзе праразаліся мігатлівыя зоркі.

Творчы практыкум.

Заданне1: Запісана першая частка бяззлучнікавага складанага сказа. Самастойна прыдумваем другую.

І група: Ні адной галінкі не зламаю:  … . ( … на зямлі павінна ўсё цвісці) (А. Вольскі).

ІІ група: Лечыцца трава ад спёкі ліўнем, … . ( … людзі ласкай лечацца людской) (П. Панчанка)

III група: У полі дзьмуў калючы вецер - …    (… ісці было вельмі цяжка)

(Групы па чарзе зачытваюць свой варыянт і тлумачаць свой выбар, а пасля настаўнік зачытвае арыгінал, просіць вучняў зачытаць).

Кантрольны тэст (на камп’ютары)

А1. Адзначце заканчэнне дадзенай фармулёўкі.

Бяззлучнікавым называецца сказ, у якім …

а) ёсць толькі адна граматычная аснова;

б) ёсць падпарадкавальная сувязь паміж часткамі

в) ёсць дзве граматычныя часткі  і болей 

г) ёсць бяззлучнікавая сувязь паміж часткамі

А2. Адзначце бяззлучнікавыя сказы

1) Сонца ціха скацілася з горкі, месяц белы таемна свеціць

2) Я выйшаў на ганак і аж зажмурыўся: у вочы балюча ўдарыла ранішняе святло.

3) Ісці было цяжка, бо спад быў круты, калючы гушчар раніў рукі.

4) Дакранешся да галінкі - і на цябе абрынецца снежны абвал.

5)  6) Я ведаў здаўна: кветкі без чалавечай ласкі расці не будуць.

VII. Падагульненне ўрока. Рэфлексія.

• Ці справіліся вы з пастаўленымі задачамі?
• Наколькі тое, чым мы займаліся на занятку, аказалася для вас карысным?
• З дапамогай дадзеных фразеалагізмаў адзначце, як вы працавалі на сённяшніх занятках? (выбіраюць  адзін з варыянтаў)

-         з душой

-         абы з рук

-         цераз пень калоду

-         закасаўшы рукавы

ДУА “Ліпскі навучальна-педагагічны комплекс дзіцячы сад-сярэдняя школа”

 Шанаванне мудрасці і вопыту бацькоў у казцы

Уладзіміра Караткевіча “Нямоглы бацька”

Выканаў настаўнік

 беларускай мовы  і літаратуры

Пажытка А.К.

Ліпа 2020

Тэма ўрока: Шанаванне мудрасці і вопыту бацькоў у казцы

Уладзіміра Караткевіча “Нямоглы бацька”

Мэта:

• далучыць вучняў да вечнай маральнай праблемы бацькоў і дзяцей, выхоўваць павагу да сваіх бацькоў.

Задачы:

• спрыяць спасціжэнню вучнямі ідэі твора, аўтарскай пазіцыі, маральнай высновы казкі, яе гуманістычнага пафасу;
• удасканальваць уменне вучняў характарызаваць герояў паводле іх паводзін і ўчынкаў;
• садзейнічаць фарміраванню ў вучняў паважлівых адносін да бацькоў і людзей сталага ўзросту.

Абсталяванне: тэксты казкі “Нямоглы бацька”, дошка з запісамі, віктарына, прыказкі, карткі з заданнямі.

         Эпiграфы: 

           “Шануйце дабрыню, хай  i  слабую,

             Шануйце мудрасць, хай сабе нямоглую”

                                                                  У.Караткевiч

Ход урока

І . Арганізацыйны этап.

Настаўнік. Сёння ў нас падагульняючы ўрок па  цудоўным творы нашага знакамітага пісьменніка Уладзіміра Сямёнавіча Караткевіча, пяру якога належаць шматлікія творы самых розных жанраў, у ліку якіх і казка “Нямоглы бацька”. Пісьменнік выразна разумеў, што значыць добрая казка. Яна захапляе чытача, выклікае ў яго глыбокія пачуцці, штосьці падказвае, чамусьці вучыць. Таму Уладзімір Караткевіч, ствараючы свае казкі, абапіраўся на народную мудрасць, духоўныя каштоўнасці продкаў…Урок наш называецца : “Шанаванне мудрасці і вопыту бацькоў” .  

        А зараз паглядзіце адзін на аднаго, усміхніцеся і выкажыце словы пажадання. Я жадаю ўсім добра папрацаваць, дапамагаць адзін аднаму і не забывацца на добрыя словы.

      ІІ. Мэтаматывацыйны этап.

          Настаўнік. Прачытайце тэму і эпіграф урока. Давайце разам паразважаем.

• Пра што пойдзе гутарка на ўроку?
• Што будзем паўтараць?
• Што трэба ведаць сёння на ўроку?

( На нашым уроку мы падвядзём вынікі прачытанага. Мы будзем гаварыць аб тым, што гэта за стары Закон і чаму ён памёр, і які Закон прыйшоў на змену старому Закону; зразумеем, які наказ нам дае аўтар твора).

ІІІ.  Актуалізацыя ведаў, уменняў і навыкаў.

     Настаўнік.  Як мы ўжо гаварылі на пачатку ўрока, што гэты твор з’яўляецца казкай.  Вам неабходна было знайсці доказ таго, што твор У. Караткевіча “Нямоглы бацька” – казка. Прывядзіце свае доказы.

( Зачын: быў калісьці -  так даўно, што Месяц толькі-толькі яшчэ з’явіўся на нашым Небе…

Элементы перабольшвання: нагой ступіць – вада ў след набягае, наламаў бярвення – пабудаваў на асіне замак.

Трохразавы паўтор дзеяння: кара на людзей – дрэнны ўраджай, напалі суседзі, з’явіўся Велікан.

Казачныя вобразы: Велікан.

Дабро перамагае зло

Канцоўка: …і так памёр закон стары. І так стаў новы Закон.).

Настаўнік. Перад тым, як аналізаваць твор, давайце з дапамогай крыжаванкі паўторым некаторыя патрэбныя нам на сённяшнім уроку пытанні тэорыі літаратуры і ўспомнім некаторых галоўных герояў казкі “Нямоглы бацька”

1.Вуснае мастацкае апавяданне з элементамі выдумкі і фантазіі.

2. Галоўны герой твора, багаты жыццёвы вопыт якога не раз выратоўваў вёску.

3.Трапнае народнае выслоўе з павучальным зместам.

4. Герой твора, які парушыў дзікі закон карысці.

5.Адмоўны герой, якога прагналі з вёскі.

Ключавое слова нашай крыжаванкі – закон.

• А што такое закон? (Закон – агульнапрынятае правіла грамадскіх паводзін, звычай).
• Дык які ж быў закон у тых дзікіх людзей?
• Як гэты закон называе аўтар? (закон карысці)
• Што такое карысць?

(карысць – добры вынік, выгада)

• Чым жа карысны быў гэты закон для дзікіх людзей?

Падагульненне адказаў

      Настаўнік.  У жыцці чалавека ёсць некалькі этапаў, якія ён праходзіць. Спачатку ён маленькі, поўзае, бо не ўмее хадзіць, пасля становіцца дарослым і ходзіць на дзвюх, а з цягам часу становіцца старым, і яму патрэбна дапамога – палачка.

Пытанне:  

- Што значыць быць дарослым?

Калі я рыхтавалася да ўрока, то планавала, што вы запішаце ў сшыткі рысы характару герояў. Надрукавала іх на лістах, але яны ў мяне выпалі, часу не хапіла, я прымацавала іх абы-як. Дапамажыце мне, калі ласка, размеркаваць іх правільна. Але, каб мы замацавалі  нейкую рысу за героем, трэба даказаць цытатай з тэксту, што герой гэту рысу праяўляў.

Пятро                                     бацька                                                 Гнат

міласэрны           з’едлівы                         эгаістычны          мужны                                                    мудры                            удзячны          умее любіць

                            рашучы                         жорсткі

1. IV. Фізкультхвілінка

Прапаную вам пагуляць і адпачыць. Калі вы згодны з тым, што я кажу, падыміцеся  з месцаў, а калі не – сядзіце на сваіх месцах не падымаючыся.

Я такі, як усе.

Ва ўсім свеце няма такога, як я.

Я не заўсёды бываю задаволены сабой.

Я магу адчуваць, думаць, гаварыць і дзейнічаць.

Я разумею людзей, што вакол мяне.

У мяне ёсць сям’я, якую я люблю.

Я – гэта я, і я – гэта цудоўна!

Аналіз твора

• Вакол якіх персанажаў твора разгортваюцца падзеі? (Бацька, Гнат, Пятро)
• Што стала прычынай спрэчкі паміж героямі? (Закон)

Настаўнік. Так, Закон выпрабоўваў герояў. Да чаго ён абавязваў?

• Як адносіліся да людзей, якія трымаліся Закона, да людзей, хто не трымаўся Закона?
• Якія эпітэты характарызуюць Закон? (Паганы, дзікі, нялюдскі, жорсткі)
• Да чаго ж абавязваў Закон Пятра?
• Хто напомніў пра Закон Пятру? Зачытайце.
• Як аднёсся Пятро да напамінку пра Закон? Зачытайце.
• Ці мог Пятро абысці Закон? Чаму?
• Як развітваецца бацька з сынам? Зачытайце.
• Калі Пятро вёз бацьку ў лес па вёсцы, як адносіліся да іх сустрэчныя людзі? А Гнат? Зачытайце.
• Ці аставіў Пятро бацьку ў лесе?
• Што здарылася ў той год, калі Пятро пераступіў Закон? Зачытайце.
• Чаму навучыў бацька Пятра?
• Каму не спадабалася парада?
• Выпрабаванні не закончыліся. Што здарылася?
• Як змагаліся з Веліканам?
• Якую параду даў бацька?
• Як аднёсся да гэтай парады Гнат?
• Што здарылася з Веліканам?
• Чым жа незадаволены Гнат? Зачытайце.
• Якія мудрыя словы сказаў сын у сваё апраўданне перад грамадой? Знайдзіце і зачытайце іх. Як вы разумееце іх сэнс?

(   Жылі сілай, а розум забывалі. Жылі сённяшняй карысцю. Знішчалі "ўчора" і таму не мелі права на "заўтра")

• Што такое ўчора? (Старыя, мудрыя людзі)
• Што такое заўтра? (Моладзь, дзеці)
• Калі ж знішчаць бацькоў, саму мудрасць, што ж застанецца заўтра? Як павёў сябе Гнат?
• Хто ўмяшаўся ў размову? Зачытайце.
• Як жа аднёсся Гнат да таго, што Закон знішчылі?
• Якое рашэнне прынялі людзі?

1. Асэнсаванне назвы ўрока.

• Яшчэ раз паглядзіце на назву ўрока. Што ж такое талент?
• Падбярыце антонім да слова светлы.
• Падбярыце сінонімы да слоў светлы, цёмны.

Назавіце тыя якасці, якія, на вашу думку, характэрны для двух розных тыпаў людзей – “светлага” і “цёмнага” – як антыподаў.

Хто з герояў казкі з’яўляецца носьбітам светлага таленту, а хто цёмнана? Чаму?

Ці згодны вы, што самы светлы талент – дабрата?

З якiм з  герояў  вы звязваеце  свае  светлыя  пачуццi, а з якiм цёмныя?

1) Пазнаць герояў па апісанні:

А) Былі дзікія-найдзікія………..(людзі).

Б) Больш ахвотна на сонейку грэецца……..(маціабо бацька).

В) Жыў малады чалавек, імя яму было……..(Пятро).

Г) Жыліў голадзе іхоладзе………..(людзі).

Д) Нямоглы чалавек……….(бацька).

Е) Самы большы гад………(Гнат).

Ё) Твой стары грыб…….(бацька).

2) Пазнаць герояў па паводзінах:

А) Хто закона трымаўся, таго хвалілі………(людзей).

Б) Каламуціць ваду ў тым віры……………..(Гнат).

В) Паглядзеў уважліва і зняў з калка торбу…….(бацька).

Г) Нацягаў сушняку, насек яго, развѐў цяпельца…….(Пятро).

Д) Прынёс у хату…………(Пятро).

Е) Раўліпад дубамі, а пасля ірукіапусцілі……..(людзі).

Ё) Нагой ступіць – вада ў след набягае………(велікан).

Ж) Плачуць, моляць велікана………..(дзеці).

З) Аддаляўся ў пушчу…………(Гнат).

Прыказкі

1. 1. Згода будуе, нязгода руйнуе.
2. 2. Дай, Божа, старым вочы, маладым розум.
3. 3. Людзей слухай, а свій розум май.
4. 4. Малады сілу паказвае, а стары спосабу шукае.
5. 5. Хто бацьку з мацізневажае, той дабра не знае.

    - Ці згодны вы з выразам "Казка - добрая падказка"? (Казка - урок мудрасці, дабрыні, любові)

   -Якую падказку робіць нам Уладзімір Караткевіч? ( Трэба шанаваць сваіх бацькоў, быць добрымі, чулымі, міласэрнымі)

     Казка заканчваецца словамі: "І так памёр Закон стары. І так стаў новы Закон".

Пры дапамозе дзеясловаў, складзіце пункты новага Закону.

Паважайце...

Цаніце...

Беражыце...

Дапамагайце...

Прыслухоўвайцеся...

Віншуйце...

Наведвайце...

Закон карысці, калі дзікія людзі адвозілі сваіх нямоглых бацькоў у лес, каб іх дарэмна не карміць.

Паважайце старэйшых.

Цаніце любоў, якую дораць вам вашы бацькі.

Беражыце вашых бацькоў.

Дапамагайце ім па хатняй гаспадарцы.

Прыслухоўвайцеся да парад старэйшых людзей, бо іх вопыт вельмі карысны.

Наведвайце бацькоў, пакуль яны жывыя.

А зараз паслухайце прытчу “Паважай бацьку свайго” і адкажыце, якім чынам яна звязана з тэмай нашага ўрока?

    Жыў аднойчы вельмі стары чалавек. Вочы яго амаль аслеплі, пагоршыўся слых, і рукі дрыжалі. Ён амаль не мог трымаць лыжку і ў час яды часта разліваў суп. Яго родны сын і яго маладая жонка пачалі ў час  яды садзіць старога за печку, ежу яму падавалі ў старой талерцы. Адтуль стары сумна глядзеў на стол, і вочы яго станавіліся вільготнымі. Аднойчы рукі яго так дрыжалі, што ён не змог утрымаць талерку і тая разбілася. Маладая гаспадыня пачала сварыцца на старога. А той толькі цяжка ўздыхнуў. Тады сын з нявесткай купілі старому драўляную – самую танную з тых, што знайшлі – міску. Цяпер ён павінен быў есці з яе.

Аднойчы, калі маладыя бацькі сядзелі за сталом, у пакой увайшоў іх пяцігадовы сын з кавалкам дрэва ў руках.

-Што ты будзеш рабіць з гэтым паленам? – спытаў бацька. -Драўляную міску, - адказаў малы. – З яе тата з мамай будуць есці, калі я вырасту. -Чаму вучыць гэта прытча? - Якая прыказка з тых, што гучалі сёння на ўроку, раскрывае яе сэнс?

VІ. Падвядзенне вынікаў.

Выстаўленне адзнак, іх каменціраванне.

          Гутарка з вучнямі:

• Ці атрымалі вы ад урока, чаго жадалі?
• Што было самым цікавым на ўроку?
• Што не атрымалася?

VІІ. Рэфлексія.

Прыём “Завяршы фразу”

• Старыя і нямоглыя людзі…
• Урок прымусіў мяне задумацца пра…
• Я хацеў бы быць…
• Я хацеў бы, каб…
• На ўроку мне было…

 VIII. Дамашняе заданне: скласці тэкст па тэме: “Мой дарагі чалавек”

1. IX. Заключнае слова настаўніка.

         Мне б хацелася, каб наш урок не прайшоў  для вас бясследна. Няхай ён запаліць у вашых сэрцах агеньчыкі дабрыні, спагады, які і далей будзе асвятляць ваш шлях і саграваць тых, хто побач з вамі. Памятайце, што добры чалавек не той, хто ўмее рабіць дабро, а той, хто не ўмее рабіць зла.

ДУА “Ліпскі навучальна-педагагічны комплекс  дзіцячы сад-сярэдняя школа” 

Урок па беларускай мове ў 8 класе

“Аднасастаўныя сказы “

  Падрыхтаваў

  настаўнік беларускай мовы і літаратуры

  Раманчук Святлана Іванаўна

Тэма: Аднасастаўныя сказы

Мэта: падагульніць і сістэматызаваць  веды пра аднасастаўныя сказы; фарміраваць уменне знаходзіць аднасастаўныя сказы ў тэксце; замацаваць уменне вызначаць, класіфікаваць аднасастаўныя сказы; вучыць адрозніваць двухсастаўныя сказы ад аднасастаўных ; выкарыстоўваць аднасастаўныя сказы ў вусным і пісьмовым маўленні; выхоўваць пачуццё таварыскасці і калектывізму,  уменне бачыць прыгажосць беларускай зямлі

Тып урока: падагульненне і сістэматызацыя вывучанага

Эпіграф: Толькі тады веды робяцца нашым сталым набыткам, калі мы прыходзім да іх, здабываем іх самі  (Я.Колас).

 Ход урока

І. Арганізацыйны момант

- Добрай раніцы! Спадзяюся, што настрой у вас цудоўны, бо няма нічога лепшага, чым вучань і настаўнік у добрым настроі.

          Прапаную паслухаць прытчу.

          Аднойчы мудрага чалавека спыталі, у чым сакрэт яго мудрасці, у чым ён бачыць асноўнае адрозненне паміж уласным розумам і розумам іншых людзей. Ён задумаўся, а затым адказаў: “ Калі людзі шукаюць іголку ў стозе сена, то большасць спыняецца, як толькі знойдзе яе. А я працягваю пошукі, знаходзячы другую, трэцюю і, магчыма, калі мне вельмі пашанцуе, нават чацвёртую і пятую іголку”.

- Як вы думаеце, чаму ўрок я пачала менавіта з гэтай прытчы? У чым яе сэнс? (Адказы вучняў)

         Таму нездарма эпіграфам нашага ўрока я ўзяла словы Якуба Коласа: «Толькі тады веды робяцца нашым сталым набыткам,калі мы прыходзім да іх, здабываем іх самі». Цяжкасці пераадольваюцца, калі чалавек робіць усё з добрым настроем, з добрымі думкамі. Таму я жадаю вам поспехаў у атрыманні ведаў.

ІІ.Арфаграфічная хвілінка

Тэставае заданне.

Адзначце словы, у які з не(ня) пішуцца асобна:

1) пакой (не)прыбраны

2) (не)глыбокае возера

3) (не)напісанае сачыненне

4) (не)прачытаць твор

5) (не)здаровіцца дзіцяці

           - Якім правілам вы карысталіся?                    

ІІІ. Праверка дамашняга матэрыялу

Вучні павінны былі выпісаць 5 аднасастаўных сказаў з аповесці

У. Караткевіча “Паром на бурнай рацэ”

ІV. Вызначэнне вучнямі мэт ўрока па апорных словах:

Сістэматызаваць…

Развіваць…

Адрозніваць…

Выкарыстоўваць…

1. V. Размінка “Лічбавы дыктант” (10110)
2. Я лічу, што аднасастаўнымі называюцца сказы, граматычная аснова якіх складаецца з аднаго галоўнага члена сказа.
3. Я лічу, што аднасастаўнымі бываюць толькі развітыя сказы.
4. Сказ з галоўным членам дзейнікам называецца назыўным.
5. У пэўна-асабовых сказах выказнік выражаецца дзеясловам 1 і 2 асобы.
6. У безасабовых сказах выказнік выражаецца дзеясловам 3 асобы множнага ліку.(Узаемаправерка)

VІ. Актуалізацыя раней набытых ведаў.

1. Праца з тэкстам.

Вызначце стыль маўлення, асноўную думку, дайце загаловак. Выпішыце аднасастаўныя сказы, вызначце іх від.

       Любоў да радзімы ў чалавека яскрава праяўляецца тады, калі ён калі-небудзь разлучаецца з ёю. I чым даўжэй ён будзе недзе далёка, тым мацней гэта пачуццё. Чалавек здольны хаваць свае пачуцці. А вось у птушак гэта навідавоку.

        Возьмем усім нам знаёмых жораваў. На радзіме яны перш-наперш жывуць сямейнымі клопатамі і нічога, апрача глухога балота,  не бачаць. У далёкіх  краях птушак па-ранейшаму чакае багаты корм,  маляўнічыя рэкі і азёры. I ўсё ж восенню пакідаюць  радзіму вельмі неахвотна. Цяжка птушкам  развітвацца з роднай зямлёй.

       Родная зямля! Што можа быць даражэй за яе?

Фізкультхвілінка

Настаўнік чытае сказы. Калі сказ аднасастаўны, то вучні прысядаюць

2. Пр.200 (на дошцы, 2 сказы); 3-5 сказы - самастойна
3. Творчая работа.

       Напішыце віншаванне свайму сябру. Выкажыце яму пажаданне, выкарыстоўваючы аднасастаўныя сказы.

VІІ. Замацаванне                                                

Выкананне тэставага задання.

1. Адзначце пэўна-асабовыя сказы:

    А. Дзякую вам за добрыя словы.

    Б. Люблю хадзіць па зімовым лесе.

    В. Мяне рана разбудзілі.

    Г. Зранку прыпарвала.

2. Адзначце безасабовыя сказы:

   А. Не сядзіцца ў хаце хлопчыку малому.

   Б.  Сёння нам уручылі дыпломы.

   В. Шчасця за грошы не купіш.

   Г. Цягнула свежым паветрам.

3. Устанавіце адпаведнасць паміж аднасастаўнымі сказамі:

    1) Пацягнула вільгаццю.                                  А) абагульнена-асабовы

    2) Дыхаю і не магу надыхацца.                       Б) няпэўна-асабовы

    3) Ад крадзенага не пасыцееш.                        В) пэўна-асабовы

    4) Апоўдні падагналі аўтобус                          Г) безасабовы

VІІІ. Дамашняе заданне: § 22, пр. 168

ІХ. Рэфлексія

• Як вы лічыце, ці справіліся мы з мэтамі, пастаўленымі ў пачатку ўрока?
• Якія заданні былі найбольш цікавыя?
• Пры выкананні якіх заданняў у вас узніклі цяжкасці?
• Якія пытанні тэмы трэба паўтарыць дома?

Х. Заключнае слова настаўніка

 - Я завяршаю ўрок з добрым настроем, бо сёння наша праца была спакойнай, дружнай і стваральнай.

Формулы двайнога аргумента

Тэма ўрока: Формулы двайнога аргумента.

Настаўнік: Засулевіч Ганна Іванаўна

Месца працы, пасада: настаўнік матэматыкі ДУА “Ліпскі навучальна- педагагічны камплекс дзіцячы сад – сярэдняя школа”

Клас: 10 клас

Прадмет: Матэматыка.

Падручнік: Алгебра 10 клас: вучэбны дапаможнік  для ўстаноў агульнай сярэдняй адукацыі з беларускай мовай навучання / І.Г. Арэф’ева, В.М. Пірутка - М .: Народная асвета, 2019 г.

Мэта ўрока: Арганізацыя дзейнасці вучняў па ўжыванні формул двойнага аргумента.

Задачы ўрока:

1. Адукацыйныя задачы ўрока:

1) прадоўжыць фарміраванне практычных навыкаў працы з трыганаметрычнымі формуламі;

2) фарміраванне прадметных кампетэнцый (вывад формулы двайнога аргумента) на аснове раней сфарміраваных кампетэнцый (формул сумы і рознасці аргументаў трыганаметрычных функцый)

2. Выхаваўчыя задачы ўрока:

1) спрыяць фарміраванню станоўчага матыву ў навучанні;

2) прывіваць вучням навыкі арганізацыі самастойнай работы;

3) уменне слухаць і ўступаць у дыялог, удзельнічаць у калектыўным абмеркаванні праблем, выхоўваць адказнасць і акуратнасць.

3.Развіваючы задачы ўрока:

1) развіваць уменні вучняў аналізаваць, рабіць высновы, вызначаць ўзаемасувязь і лагічную паслядоўнасць думак;

 Месца ўрока ў сістэме ўрокаў па дадзенай тэме – фарміраванне і пярвічнае  замацаванне новых ведаў.

Абсталяванне - мультымедыйны праектар, прэзентацыя, камп’ютары, карткі з заданнямі, бланкі адказаў.

Ход Урока

Тэст

Тэст

Управление по образованию, спорту и туризму Несвижского райисполкома

Государственное учреждение образования

«Липский учебно-педагогический комплекс детский сад - средняя школа»

Урок русского языка

«Суффикс, его роль в слове и тексте.

 Суффиксы для названия  детёнышей животных»

III класс

                                                      Клавсюк Оксана Ивановна,

                                                    учитель начальных классов

          Тема. Суффикс, его роль в слове и тексте. Суффиксы для названия        детёнышей животных.

          Цель: предполагается, что к концу урока учащиеся будут уметь выделять суффикс  со значением невзрослости в названиях детёнышей животных, образовывать слова с данными суффиксами.

          Задачи:

• создать условия для знакомства с суффиксами –ат (-ят); - онок (-ёнок) со значением невзрослости в названиях детёнышей животных;
• способствовать формированию умения находить суффиксы в словах;
• создать ситуации для выработки умения образовывать слова с данными суффиксами, с уменьшительно-ласкательными суффиксами;
• создать условия для развития орфографической  зоркости учащихся, обогащения и развития речи;
• способствовать воспитанию бережного отношения к природе, любви к родному краю, стране.

          Тип урока: комбинированный урок

          Оборудование: Русский язык: учебное пособие для 3-го класса учреждений общего среднего  образования с белорусским и русским языками обучения: в 2 частях / М.Б. Антипова, А.В.Верниковская, Е.С. Грабчикова  – Национальный институт образования, 2017.  – Часть 1, рабочие тетради, карточки для работы, эталоны проверки, фото  животных, офтальмотренажёр, интерактивный тренажёр, мультиборд.

Ход урока

          I.Организационный этап

Музыкальное начало урока (Видеоролик «Русский язык»)

Дружно все мы соберёмся

И друг другу улыбнёмся.

Мы умны, бодры, здоровы

И к уроку мы готовы!

Учитель предлагает учащимся поиграть в игру «Молчанка».

Условия игры.

- Я буду читать вам загадку, как только вы догадаетесь, кто это, можете сесть на своё рабочее место, не называя отгадку вслух. (Предполагается, что учащиеся сядут  на свои места только после слова хитрая, если кто-то сядет раньше, попросить назвать отгадку и аргументировать, почему так считает).

Сидит в лесу под кустом

Изящная, рыжая, хитрая

с пушистым хвостом.

          II.Этап актуализации субъективного опыта учащихся

- Какое единственное ключевое слово помогло узнать зверя? (Хитрая)

- Подберите синонимы к этому слову. (Плутоватая, изворотливая, лукавая).

- Назовите антонимы к слову хитрый. (Простодушный, бесхитростный).

- Какое прозвище есть у лисы? (Патрикеевна).

- Почему её так зовут? ( По имени князя Патрикея, который прославился своей хитростью и изворотливостью).

- Угадайте, о каком звуке в слове лиса я говорю: согласный, мягкий, непарный, звонкий. (Первом).

- Какой буквой обозначается этот звук? (Эль)

- Пропишем эту букву в тетради три раза, за ней пропишем две маленьких наклонных палочки. Пропишем далее эту букву в соединении с гласными, которые указывают на мягкость предыдущего согласного, соблюдая наклон письма. Обменяемся тетрадями, сверим с эталоном письма и оценим на полях правильность наклона. (Критерии оценки: «+» - наклон сохранён во всех буквах; «+-» -не во всех; «-» -все буквы написаны без соблюдения наклона).

- Покажите сигнальной карточкой зелёного цвета, кто написал все буквы с соблюдением наклона, жёлтым – не во всех, красный - все буквы написаны без соблюдения наклона. (Рекомендации учащимся. На протяжении всего урока следить за письмом, соблюдая наклон).

- С новой строчки, с маленькой буквы напишем слово лиса.

- Есть ли в этом слове орфограмма? (буква, правописание которой надо проверить)

- С помощью какого суффикса вы образовывали слова в домашней работе в первом столбике? (-к-).

- Во втором столбике? (-ик-).

- Образуйте с помощью этих суффиксов однокоренные слова к слову лиса.

- С помощью какого суффикса образовать слово нельзя? (-ик-)

- Образуйте ещё  и запишите однокоренные слова с уменьшительно-ласкательными суффиксами, с которыми познакомились на предыдущем уроке.

- Выделите в них суффиксы. (Лисичка, лисонька).

- Как назовём  детёныша лисы? (Лисёнок).

- А если их много? (Лисята).

- Как скажем иначе - хвост лисы? (Лисий).

- Запишите далее эти три слова, соблюдая наклон письма. (Лисёнок, лисята, лисий)

- Что объединяет эти слова? (Родственные, однокоренные, общий корень).

- Выделите в них корень. (Лис-).

- Пользуясь алгоритмом нахождения суффикса в словах, выведенного на предыдущем уроке, выделите суффиксы в написанных словах. (Приложение 1)

-Назовите слова, которые являются проверочными к слову лиса. Докажите.

(Лиска, лисонька, лисий).

- Составьте устно предложение с одним из слов.

- Запишем с комментированием и объяснением орфограмм предложение. (К доске вызывается учащийся, который наиболее активно работал на этапе актуализации знаний).

Хитрая лиса живёт в лесной норе.

- Выделите грамматическую основу этого предложения. (Кто? - лиса, что делает? – живёт.)

- Какое это предложение по цели высказывания? (Повествовательное).

- По интонации? (Невосклицательное).

- Измените интонацию, поставьте логическое ударение  и постройте предложение так, чтобы  оно стало вопросительным и содержало в себе вопрос о том, кто именно живёт в лесной норе. ( Хитрая лиса живёт в лесной норе?).

Оценивается работа учащегося, работавшего у доски. Вызывается второй учащийся. Вместе со всеми продолжает писать предложения за крылом доски.

      У неё рыженькая шубка. Пушистым хвостом она заметает следы. (Взаимопроверка. Взаимооценка). Критерии оценивания: «+» - без ошибок, «+ - » - допущено1-2 ошибки, «-»  -более трёх ошибок.

- В каких словах допустили ошибки? (Объяснение орфограмм).

- Назовите слова, в которых не совпадает количество букв и звуков. (У неё, заметает). Оценивается работа  второго учащегося.

       III. Этап изучения нового материала

- Каких зверей белорусского леса вы ещё знаете?

- Поиграем в игру «Зоопарк ». Я называю животное, девочки все вместе встают и  называют детёныша данного животного в единственном числе, а затем мальчики -  во множественном. (Заяц, ёж, медведь).

(Заяц – зайчонок – зайчата; ёж-ежонок – ежата; медведь – медвежонок – медвежата).

Обращается внимание на то, что зайчик, ёжик  - это не название детёныша, а уменьшительно-ласкательное слово.

- Есть ли орфограмма в слове заяц? (Словарное слово).

- Какая орфограмма в слове ёж? ( Написание парной звонкой и глухой согласной).

- На какие орфограммы  следует обратить внимание при написании слова медведь? (Словарное слово - медведь).

- Какое животное является визитной карточкой нашего государства? (Зубр).

(Зубр – зубрёнок – зубрята, обращается внимание, что  возможен второй вариант: телёнок – телята).

- В Минской области есть лагерь «Зубрёнок», побывать в этом лагере почётно и престижно. Туда едут по путёвкам победители олимпиад, участники различных конкурсов.

Детские велосипеды, которые выпускают в Беларуси, также имеют  торговую марку «Зубрёнок». В хоккейном клубе «Динамо-Минск»  -  эмблема с изображением зубра.

- Какие меры по защите животных приняты в нашей стране? (Заповедники, заказники, ограничение охоты, запрет охоты в то время, когда появляются детёныши у животных).

Когда учащиеся поняли правила игры, продолжают играть по этому же правилу: тигр – тигрёнок – тигрята; утка - утёнок – утята.

Проблемная ситуация. Лошадь  – жеребёнок - жеребята, овца – ягнёнок –ягнята, верблюд – детёныш верблюда, жираф – детёныш жирафа или телёнок.

Игра переходит в динамическую физкультминутку.

- Как вы думаете,  а почему мы стали играть в названия детёнышей животных? Как они образуются? Какая тема урока у нас сегодня?

-Тема. Суффикс, его роль в слове. Суффиксы для названия детёнышей животных.

Задачи: узнать, какие суффиксы имеют значение невзрослости у животных; учиться находить и выделять их в словах.

Актуализация знаний (Слайд 1)

Снова к нам Смешарики вернулись,

С ними будем тему изучать.

Чтобы на уроке не заснули-

Будем упражненья выполнять!

- Вспомните, пожалуйста, что такое суффикс и для чего он служит. Давайте вспомним кластер, составленный на прошлом уроке. (Слайд 2)

- Что такое суффикс?

- Где суффикс стоит?

- Как обозначается?

- Для чего он служит?

- Какое имеет значение?

- Как найти суффикс в слове?

- Вспомните, пожалуйста, алгоритм. (Алгоритм на доске и у каждого учащегося.)

Игра «Лови ошибку»: правописание суффиксов (Слайды 3, 4, 5)

Проблема: бельчёнок или бельчонок (Слайд 6)

Решение проблемного вопроса (Слайды №  7, 8)

– Давайте побудем в роли исследователей.

– Обратите внимание на букву перед суффиксом.

Прием «Мозговой штурм». Парная работа

 – Попробуйте выяснить, как определить когда в слове пишется суффикс –онок–, а когда суффикс –ёнок–.

– Какой вывод можем сделать? (Слайд 9)

После мягких согласных, кроме ч пишется суффикс -ёнок-.

После твёрдых согласных и ч пишется суффикс -онок-.

-Давайте проверим, правильно ли мы сделали вывод. Сравним с правилом в учебнике.

Решение проблемного вопроса (Слайд 10)

Гимнастика для глаз (Слайды 11, 12)

- Продолжим нашу игру письменно. (У доски работает третий учащийся  и записывает с комментированием слова, выделяя в них суффиксы. Пользуется алгоритмом нахождения суффикса в словах, выделяет их. Приложение 1)

Мыш – мышонок - мышата, гусь – гусёнок – гусята, аист – аистёнок  – аистята, лягушка – лягушонок – лягушата.

 Проблемный вопрос. Рыба!? Молёк, мольки.

Оценивание работы учащегося у доски.  Дополнительные вопросы: подобрать однокоренные слова к слову рыба, какая орфограмма в слове рыбка, разобрать по составу слово рыболов.

Вывод: суффиксы со значением невзрослости животных – онок (-ёнок); - ат (-ят). Не у всех животных можно образовать названия детёнышей с помощью данных суффиксов.

1. IV. Этап первичной проверки новых знаний и способов деятельности

Интерактивное задание «Заколдованный клад» (Слайды 13, 14)

Задание «Ветеринари»

- У бабушки в деревне и в близлежащем лесу заболели животные. Такие эпидемии иногда случаются. Им требуется экстренная помощь.

- Люди какой профессии могут оказать им помощь? (Ветеринары).

- Если вы любите животных и хотите им помогать, можно пойти учиться в Витебский ветеринарный колледж, в ветеринарный  университет и даже в ветеринарную академию.

- Надо срочно составить списки больных животных. (Приложение 2).

- На место выехали два ветеринара. Один врач будет составлять списки больных домашних животных, а второй – диких. Помогите  составить списки, заполняя таблицы,  I вариант - домашних животных, II вариант –диких.(Приложение 3)

Проверка выполнения по эталону. (Приложение 4).

Обращается внимание на проблемные ситуации в образовании слов детёнышей кабана и курицы.

Физкультминутка с Крошем 

1. V. Этап применения знаний и способов деятельности

Работа по учебнику. Дифференцированная работа.

- Кто считает, что уже научился находить и выделять суффиксы в названиях детёнышей  животных, умеет образовывать с помощью этих суффиксов слова детёнышей  животных, покажите карточку зелёного цвета. Для работы возьмите  упражнение 157. (Приложение 5).

- Кому ещё надо поработать по данной теме, покажите карточку  жёлтого цвета .Для работы возьмите упражнение 156. (Приложение 6).

Учащиеся самостоятельно знакомятся с условием заданий. Выбирают себе упражнение.

- Кто, прочитав задания, изменил свой выбор – покажите карточку красного цвета.

- Учащиеся, которые выбрали упражнение 156, выполняют его в тетради. Самопроверка с доской. (Один учащийся работает за крылом доски).

- Кто будет выполнять упражнение 157, тот, закончив работу, сделает самопроверку по эталону. (Приложение 7).

Учащемуся, который работал за крылом, задаются один-два дополнительных вопроса, и выставляется отметка.

Один-два учащихся, которые раньше других выполняют  упражнения, оценивается работа в тетради и выставляется отметка.

1. VI. Этап контроля и самоконтроля

- Давайте проверим, насколько хорошо вы научились находить и выделять в словах суффиксы для названия животных, образовывать слова с этими суффиксами.

Игра «Найди лишнее слово». (Слайд 15)

Интерактивный тест «Суффикс –онок- или – ёнок-». Коллективная работа.  (Слайд 16)

Тест. Самостоятельная работа (Приложение 8).

Самопроверка по ключу. (Приложение 9).

- Встаньте те, кто выполнил все задания правильно? (Комментарии учителя).

- Встаньте, кто допустил ошибки в первом задании? (Коррекция ошибок).

- Во втором задании. (Коррекция ошибок).

- В третьем. (Коррекция ошибок).

          VII. Этап информирования о домашнем задании

(Приложение 10)

- Запишите в дневник домашнее задание – упражнение 159.

- Прочитайте задание.

- Составьте план выполнения домашнего задания.

- Есть ли  у вас ещё вопросы по оформлению и выполнению домашней работы?

          VIII. Этап подведения итогов урока. Рефлексия

Анализ работы класса и отдельных учащихся, выставление отметок. Возвращение к цели и задачам урока, оценка совместно с учащимися  степени достижения.

- Подведём итог урока. (Слайд 17)

- Что вы понимаете, знаете и умеете. Ответ покажите сигнальными карточками.

• Понимаю, что такое суффикс
• Умею находить суффикс в слове
• Знаю, какое значение имеет суффикс
• Умею образовывать новые слова с помощью суффиксов

- Спасибо за урок. (Слайд 18)

Приложение 1

Чтобы найти суффикс, нужно действовать так:

1.Изменить слово, найти и выделить изменяемую часть слова  - окончание.

2.Подобрать однокоренные слова и выделить общую часть – корень.

3.Найти часть слова, которая стоит после корня перед окончанием. Это суффикс.

4.Выделить суффикс.

Приложение 3

Карточка учёта животных

Приложение 4

Эталон проверки

Карточка учёта животных (I вариант)

Карточка учёта животных (II вариант)

Приложение 5

Упражнение 156.

Прочитайте.

Весной появляются детёныши у многих пушных зверей: лисята, бельчата, зайчата. Подрастают  волчата. Старше всех лесных малышей медвежата. Они родились ещё зимой в берлоге. Если ты встретишь лесных малышей, не обижай их. Пусть знает лес, что к нему в гости приходил друг.

                                                                                           По Н.Надеждиной

Найдите в тексте и выпишите названия детёнышей животных, обозначьте суффиксы.

Устно измените эти слова по образцу: много – львята, один – львёнок.

Приложение 6

Упражнение 157.

Прочитайте. Найдите слова, которые рифмуются. Замените их однокоренными словами с суффиксами –ок-, -к-.

Вот – сук, и вот – сук.

Между ними паук.

Разместился на рябине

дом его из паутины.

Запишите изменённый текст. Найдите в корнях слов чередующиеся согласные и подчеркните их.

Приложение 7

Эталон проверки.

  Вот – сук, и вот – сучок.

Между ними паучок.

Разместился на рябинке

дом его из паутинки.

Приложение 8

Тест.

Дзяржаўная ўстанова адукацыі

«Ліпскі навучальна педагагічны комплекс дзіцячы сад-сярэдняя школа»

УРОК МАТЭМАТЫКІ, 2 КЛАС

ЗАМАЦАВАННЕ

Пятроўская Таццяна Аляксандраўна,

                                                 настаўнік пачатковых класаў

Тэма: Замацаванне

Мэта:

Замацоўваць:

– уменне прымяняць правілы парадку выканання дзеянняў у выразах з дужкамі і без дужак;

– распазнаваць выразы, роўнасці, няроўнасці;

– уменне складваць і аднімаць лікі з пераходам праз дзясятяк;

– уменне рашаць задачы вывучаных відаў.

Садзейнічаць фарміраванню вылічальных навыкаў, лагічнага мыслення.

Развіваць матэматычнае маўленне.

Прывіваць пазнавальную цікавасць да прадмета

Ход урока

І. Арганізацыя пачатку ўрока

– Ціха сыплецца сняжок.

Пачынаем наш урок.

Садзімся так ціха, як ціха падаюць сняжынкі.

ІІ. Вызначэнне тэмы і мэты ўрока

– Па якіх прыкметах вы заўважылі, што пачалася зіма?

– Сняжынкі падкажуць вам тэму нашага урока. Лічым правільна і хутка!

Вусны лік (Прэзентацыя “Вусны лік”, слайды 2-5)

(на адным баку сняжынак – адказы, на другім – адпаведныя літары)

9 – (5 + 3)                                                           1         (З)

14 – 7                                                                  7         (А)

25 + 5                                                                  30       (М)

43 – 40                                                                 3         (А)

82 – 2                                                                   80       (Ц)

(13 – 9) + 7                                                          11        (А)

(17 + 3) – 1                                                          19        (В)

4 + 12                                                                    16        (А)

11 – 5                                                                   6         (Н)

(13 – 3) – 10                                                         0         (Н)

34 – 30                                                                 4         (Е)                                    

– Тэма нашага ўрока “Замацаванне”. (Слайд 6)

– Сёння на ўроку мы будзем …

ІІІ. Матывацыя вучэбнай дзейнасці

– Прапаную адправіцца на экскурсію ў горад Матэматынск. (Слайд 7)

ІV. Актуалізацыя ведаў

– Падчас экскурсіі вам спатрэбяцца ўсе вашы веды, уменні, кемлівасць і стараннасць.

– Як можна назваць гэтыя запісы?

(Слайд 8)

40 + 50           выраз

40 + 50 = 90   роўнасць

(Слайд 9)

40 + 4 = 44     правільная роўнасць

40 + 4 = 80     няправільная роўнасць

(Слайд 10)

44 = 44

12 + 6 = 18  роўнасці

44 < 45

12 + 6 > 17  няроўнасці

(Слайд 11)

52 > 44

40 + 20 < 70 правільныя няроўнасці

52 < 44

40 + 20 > 70 няправільныя няроўнасці      

1. V. Замацаванне

1) Састаўленне выразаў

– Пачнём мы нашу экскурсію з вуліцы Выразаў.

с. 118, № 4, састаў выразы, знайдзі іх значэнні

Спачатку саставіць і запісаць выразы на дошцы, затым самастойна знайсці значэнні выразаў

1 рад –1 выраз

2 рад – 2 выраз

Памяняцца сшыткамі, праверыць адказы

Фізкультмінутка для вачэй

2) Рашэнне роўнасцей і няроўнасцей

– Вуліца прывяла нас да парка Роўнасцей.

– І зараз мы будзем ляпіць снегавіка. Каб скачаць снежы шар, трэба расставіць дужкі так, каб роўнасці былі правільнымі.

(Дзецям раздаюцца палавінкі шара з прыкладамі. Расставіць дужкі, знайсці сваю пару, скласці шар, сабраць снегавіка)

3) Параўнанне адзінак вымярэння

– З парка мы выходзім на праспект Параўнанняў.

– Рух на праспекце вельмі ажыўлены, затрымлівацца тут нельга. Таму хуценька па ланцужку выходзім да дошкі і выконваем заданні

№ 6

4) Рашэнне задач

– З праспекта мы трапляем на галоўную плошчу горада – плошчу Задач.

– Як вы ўжо здагадаліся, мы павінны рашыць задачу. (Прэзентацыя “Навагодняя ёлка”, слайд 1)

Задача

У скрынцы было 10 чырвоных і 6 сініх шароў. 8 шароў павесілі на ёлку.

Якое пытанне паставім да задачы?

(Колькі шароў засталося?)

– Ці можам мы адразу адказаць на пытанне задачы? Чаму?

– Што даведаемся ў 1 дзеянні?

– Што для гэтага трэба зрабіць?

– Цяпер можам даведацца, колькі шароў засталося?

– Якім дзеяннем?

– Запішыце рашэнне задачы.

Музычная фізкультмінутка

5) Рашэнне выразаў

– Напярэдадні Новага году ва ўсіх гарадах на галоўнай плошчы

з’яўляюцца прыгожыя ёлкі. Горад Матэматынск не выключэнне.

– Давайце ўпрыгожым ёлачку рознакаляровымі шарамі. Для гэтага вы павінны знайсці значэнні выразаў.

(Слайды 2-14)

6) Рознаўзроўневыя заданні

– Якая экскурсія абыходзіцца без адпачынку ў кафэ? Вось і мы з вамі завітаем у кафэ “Маленькі разумнік”.

– Тут вы можаце заказаць для сябе заданне любой складанасці –

цяжкае, сярэдняе, або лёгкае.

– Вы ўжо гатовы зрабіць заказ?

1 узровень

16 – 9 =                    8 + 6 =

9 + 9 =                     17 – 8 =

16 + 4 =                   15 – 7 =

Задача

У магазіне было 17 скрынак садавіны. Да абеда прадалі 9 скрынак. Колькі скрынак садавіны засталося ў магазіне?

2 узровень

54 – 4 =                        40 + 6 + 1=

32 – 30 =                      20 – (30 – 10) =

20 + 30 =                      48 – (10 – 2) =

Задача

У карзіне ляжала 7 чырвоных шароў, што на 5 менш, чым зялёных. Колькі зялёных шароў ляжала ў карзіне?

3 узровень

30 +      = 37                         54 – (12 – 8) =

     – 20 = 5                           20 + (17 – 9) =

     + 19 = 20                         31 – (20 + 10) =

Задача

На пляцоўцы гулялі  7 дзяўчынак і 8 хлопчыкаў. Пасля таго, як некалькі дзяцей пайшлі дадому, на пляцоўцы засталося 9 дзяцей. Колькі дзяцей пайшлі дадому?

VІ. Падвядзенне вынікаў урока

– Што з нашай экскурсіі больш запомнілася?

VІІ. Дамашняе заданне

№ 1, 2, с. 119

VІІІ. Рэфлексія “Ёлачка настрою”

– У нашым класе таксама ёсць навагодняя ёлачка, гэта ёлачка вашага настрою, застаецца толькі ўпрыгожыць яе шарамі.

Блакітны шар – у мяне на ўроку ўсё атрымалася,

жоўты шар – я добра працаваў, але магу яшчэ лепш,

чырвоны шар – мне было цяжка.

(Дзеці вешаюць на ёлку выразаныя навагоднія шары)